Σχολικός εκβοβισμός

 Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying), θεωρείται μια πολυδιάστατη επιθετική συμπεριφορά, η οποία προέρχεται από παιδιά και είναι λεκτική, σωματική ή και ψυχολογική. Συμπεριφορά που επαναλαμβάνεται με σκοπό να βλάψει, να πονέσει και να αναστατώσει το παιδί που πέφτει θύμα  χωρίς το ίδιο να έχει προκαλέσει άμεσα αυτήν τη συμπεριφορά.

Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορες μορφές:

• Σωματικός:  Φυσικός τραυματισμός ή απειλή τραυματισμού  προς κάποιον μαθητή. Εκδηλώνεται με σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές, περιορισμό μέσω σωματικών πρακτικών.

• Λεκτικός: Συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας ανάμεσα σε μαθητές.

• Εκφοβισμός με εκβιασμό: Απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων με εκούσιο τρόπο, η οποία συνοδεύεται από απειλές ή και εξαναγκασμό σε αντικοινωνικές πράξεις.

• Έμμεσος ή κοινωνικός: Προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση ή αγνόηση κάποιου παιδιού, για άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους, διάδοση ψευδών και κακόβουλων φημών.

• Ηλεκτρονικός: Αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω ηλεκτρονικών μέσων (κινητά τηλέφωνα διαδικτυακοί τόποι κοινωνικής δικτύωσης), χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου παιδιού, αποκλεισμός του από μια δικτυακή ομάδα, κλήσεις στο κινητό του τηλέφωνο από άγνωστο νούμερο.

• Ρατσιστικός: Διάδοση αρνητικών σχολίων ενάντια σε κάποιο μαθητή εξαιτίας  της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας, της καταγωγής γενικότερα.

• Σεξουαλικός:, Ανήθικες χειρονομίες, ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές σεξουαλικές επιθέσεις. Υβριστικά σχόλια, σκίτσα και γκράφιτι με σεξουαλικό περιεχόμενο.

Η πιο διαδεδομένη μορφή του bullying είναι η λεκτική, δηλαδή πειράγματα, απειλές, προσβολές, και μετά ακολουθεί η σωματική μορφή με χτυπήματα, σπρωξίματα και κλοτσιές, όπως και η ψυχολογική του διάσταση, με την έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού, της καταστροφής προσωπικών αντικειμένων, του εκφοβισμού, της διάδοσης φημών σχετικά με το θύμα. Το bullying αφορά μια κατάσταση που εκδηλώνεται όταν υπάρχει ανομοιογένεια στη σχέση ανάμεσα στο θύτη και στο θύμα, υπάρχει δηλαδή ασύμμετρη σχέση εξουσίας και το θύμα αδυνατεί να υπερασπιστεί αποτελεσματικά τον εαυτό του όταν παρενοχλείται.

Μια τέτοια συμπεριφορά έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης. Αυτό εξηγείται από τους ερευνητές με τη θεωρία ότι τα

 παιδιά που γίνονται στόχος άλλων παιδιών, με τον καιρό χάνουν τόσο πολύ την αυτοεκτίμησή τους, που στο τέλος πιστεύουν και τα ίδια ότι αξίζουν τις επιθέσεις που δέχονται. Τα παιδιά θύματα συνήθως  ντρέπονται να ομολογήσουν ή να αποκαλύψουν το πρόβλημα που τα απασχολεί  ακόμη και σε πολύ κοντινούς τους ανθρώπους, με συνέπεια να εσωτερικεύουν όλη αυτή την αρνητική ενέργεια που σταδιακά είναι πολύ πιθανό να αποβεί μοιραία για την υπόσταση και την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξή τους. Από την άλλη μεριά, τα παιδιά  που εκφοβίζουν και κακοποιούν τους συμμαθητές τους ικανοποιούνται από την αίσθηση ελέγχου που έχουν πάνω στους άλλους. Είναι πιθανό κι αυτά να  έχουν υπάρξει θύματα εκφοβισμού και σωματικής κακοποίησης στο παρελθόν. Εκδηλώνουν και αυτά κατάθλιψη, θυμό και μπορεί να έχουν προβλήματα στο σπίτι και στο σχολείο.

Αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού
Σε ένα σχολείο κάθε μέλος έχει ρόλο και ευθύνη για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Ο βαθμός εμπλοκής κάθε μέλους, σχετίζεται τόσο με την ιδιότητά του, όσο και με τη σοβαρότητα, τη συχνότητα και την ένταση του περιστατικού εκφοβισμού. Άλλος είναι ο ρόλος και η ευθύνη του διευθυντή του σχολείου, άλλος του δασκάλου, άλλος των συμμαθητών, άλλος των γονιών. Ωστόσο, θα πρέπει όλοι να συνεργαστούν σε ένα πλαίσιο παράλληλων δράσεων, διότι, αφού η αιτιολογία του εκφοβισμού είναι πολυπαραγοντική και η αντιμετώπισή του θα πρέπει να είναι πολυεπίπεδη. Ιδιαίτερα ο ρόλος των γονιών είναι πολύ σημαντικός στην αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Αν οι γονείς  υποπτευθούν  ότι το παιδί τους είναι θύμα μιας  συμπεριφοράς σχολικού εκφοβισμού , είναι σημαντικό να το ενθαρρύνουν να τους εκμυστηρευτεί τι του συμβαίνει και να το ακούσουν προσεκτικά. Να το βοηθήσουν  να καταλάβει ότι δε φταίει το ίδιο και να το συμβουλέψουν  να φεύγει από την κατάσταση  και να αγνοεί το παιδί-θύτη όσο μπορεί. Σημαντικό, επίσης, είναι να μιλήσουν  με τους δασκάλους του σχολείου, ώστε να είναι ενήμεροι και να μπορούν να επεμβαίνουν όταν χρειάζεται. Εάν το παιδί τους εκδηλώνει έντονα συμπτώματα απόσυρσης και φοβίες, ίσως να χρειαστεί να συναντήσουν  κάποιον ειδικό, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος σοβαρής φθοράς  στο συναισθηματικό του κόσμο.

Πηγές: Σταθμός Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης Πανεπιστημίου Αιγαίου

           5dim-megars.blogspot.com

Επιμέλεια: Σεβαστή Τσάκωνα, Ποδηματάς Κώστας